Ας λέγω σας, ε παιδία,ντο έντον ση Ρουσίαν
το μιλλέτ ετοπλάεψαν άμον κωσσους πουλία.
Τη Καζαχστάν τα δρόμια έρημα ν' απόμενε
έφαγαν το καρδόπον μου και ολίγον επέμνε."
Με αυτούς τους στίχους από ένα ποντιακό ποίημα θα ξεκινήσουμε μαζί το οδοιπορικό στη Σοβιετική Ρωσία.
α) Οι Έλληνες της ΕΣΣΔ κατά την πρώτη εικοσαετία μετά τη Ρωσική Επανάσταση του 1917
Στις αρχές της Οκτωβριανής Επανάστασης ζούσαν, σύμφωνα με στατιστικές των Ελληνικών Κοινοτήτων της Ρωσίας που υπάρχουν στο Υπουργείο Εξωτερικών, περίπου 700.000 Έλληνες. Από αυτούς ως το 1928 είχαν έρθει στην Ελλαδά 58.526. Ένας μεγάλος αριθμός Ελλήνων χάθηκε από την πείνα, τις αρρώστιες και το κρύο, περιμένοντας στα παράλια του Βατούμ και του Σοχούμ τα ελληνικά πλοία να τους μεταφέρουν στην Ελλάδα. Υπάρχουν πολλά ντοκουμέντα και γι' αυτούς. Επίσης, κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου χάθηκαν άδικα χιλιάδες Έλληνες από τα όπλα των Λευκορώσων του Δενικίν.
Σε μια αναφορά των ελληνικών κοινοτήτων της περιφέρειας Νοβορωσσίσκη, που έστειλε ο πρόξενος Ζήνων στις 30.4.1919 προς το Υπουργείο Εξωτερικών, αναφέρονται, μεταξύ άλλων:
«Λαμβάνω την τιμήν να επισυνάψω ώδε αναφοράς των εν τη περιφέρεια του Β. Προξενείου Ελληνικών Κοινοτήτων, εξ ων θέλετε ευαρεστηθή να παρατηρήσετε, ότι πάσαι αι οικίαι των Ελλήνων χωρικών εις τα μέρη εκείνα διηρπάγησαν και ελεηλατήθησαν υπό του εθελοντικού στρατού. Απέναντι της όλης συστηματικής καταδιώξεως, εις τα καταληφθέντα παρά του εθελοντικού στρατού μέρη, κατά του ελληνικού στοιχείου, εις το εμπόριον και τον εν γένει ιδιωτικόν του βίον, αι κακώσεις και αι χρηματικοί αφαιμάξεις αποβαίνουσι δευτερευούσης σημασίας. Εν γένει ακατονόμαστα όργια λαμβάνουσι καθ' εκάστην χωράν, όσα δεν διεπράχθησαν παρά των Μπολσεβίκων, οίτινες μεταξύ των άλλων, εσεβάσθησαν τας ελληνίδας κόρας και γυναίκας, ενώ ο εθελοντικός στρατός ητίμασεν αυτός».
Σε άλλο έγγραφο διαβάζουμε: «... εν τοις χωρίοις των κυβερνείων Κουμπάν και Μαύρης Θαλάσσης ελληνικοί γεωργικοί πληθυσμοί ληστεύονται, ατιμάζονται και κρεουργούνται, οιδ' εν ταις πόπεσι παντοίας υφίστανται αφαιμάξεις παρά των αξιωματικών του εθελοντικού Στρατου...», των Μπολσεβίκων. Η κάθε μια πλευρά ήθελε να τους προσεταιριστει το αποτέλεσμα όμως γι' αυτούς ήταν πάντοτε αρνητικό.
β) Αρχίζει η Γενοκτονία των Ελλήνων από τον Στάλιν
Όλα αυτά όμως ως το 1937. Κατά το διάστημα της σταλινικής περιόδου άρχισαν οι εκκαθαρίσεις των εθνικών μειονοτήτων, που είχαν στόχο τη σοβιετοποίηση και τον αφανισμό τους με την πλαστή δικαιολογία της ανάπτυξης τάχα αντεπαναστατικών ομάδων. Το 1938 έκλεισαν τα ελληνικά σχολεία, όλες οι εφημερίδες, οι εκδοτικοί οίκοι, τα θέατρα, με τη δικαιολογία της "απλοποίησης" της εθνικής δομής της χώρας, γεγονός που προϋπέθετε αρνητική στάση απέναντι στις μειονότητες. Έτσι εξηγείται και η παραπλανητική εισήγηση του Στάλιν για το σχέδιο συντάγματος του 1936, ότι στη Σοβιετική Ένωση υπήρχαν μονάχα 60 έθνη, ενώ στην πραγματικότητα ο αριθμός τους ήταν διπλάσιος.
Από το 1936 η Κ.Ε. του κομμουνιστικού κόμματος άρχισε να εφαρμόζει στη Γεωργία φυλετικές διακρίσεις σε βάρος των μικρών μειονοτήτων, ιδιαίτερα σε βάρος των «απατρίδων» Ελλήνων, δηλαδή των Ελλήνων του Πόντου, οι οποίοι, για να γλιτώσουν από την τουρκική γενοκτονία, εγκαταλείψανε τα χωριά και τις πόλεις τους χωρίς να έχουν μαζί τους κάποιο τυπικό ενδεικτικό στοιχείο της εθνικής τους ταυτότητας.
Θλιβερή και τραγική υπήρξε η μοίρα των Ελλήνων. Με εντολές άνωθεν καταπατήθηκε η ισονομία, καλλιεργήθηκε το μίσος εναντίον των Ελλήνων.
Οι αρχές άρχισαν χωρίς προσχήματα από το 1937 τις συλλήψεις και τις εκτελέσεις. Κατέστρεψαν, όπως αναφέραμε, τα ελληνικά σχολεία, τις εκκλησίες και εξόρισαν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα σχεδόν όλη την ελληνική διανόηση. Σε όσους Έλληνες κρατούσαν την ελληνική ιθαγένεια απαγορεύτηκε κατηγορηματικά να προσλαμβάνονται σε ηγετικές θέσεις με την αιτιολογία ότι ήταν ύποπτοι κατασκοπείας.
Από το Δεκέμβριο του 1937 και όλο το 1938, οι σταλινικές αρχές άρχισαν τις εκκαθαρίσεις των Ελλήνων της περιοχής Μαριούπολης. Όλοι οι άνδρες, από 17 ετών και άνω, δικάστηκαν με τις πιο συνοπτικές διαδικασίες από στημένα δικαστήρια και στάλθηκαν σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας στο Αρχαγγέλσκ, στο Κόμι και τη Σιβηρία με την κατηγορία ότι προσπάθησαν να δημιουργήσουν ανεξάρτητο ελληνικό κράτος. Οι εκκαθαρίσεις επεκτάθηκαν και σε άλλες περιοχές της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά δεν πρόφτασαν να ολοκληρωθούν. Τα σχέδια τους ανέτρεψε προσωρινά ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Όλοι οι Έλληνες, εκτός από λίγους που εξαιρέθηκαν ως απάτριδες γιατί είχαν ελληνική ιθαγένεια, πολέμησαν ηρωικά ενάντια στον Γερμανό κατακτητή. Δεν υπάρχει ελληνικό χωριό που να μην έχει μνημείο δεκάδων πεσόντων στον πόλεμο αυτό. Επίσης, πολλοί παρασημοφορήθηκαν για συγκεκριμένες ηρωικές τους πράξεις.
Η ηρωική στάση των Ελλήνων κατά τη διάρκεια του πατριωτικού πολέμου δε συγκίνησε το μεγάλο σοβιετικό σοβινισμό των Στάλιν και Μπέρια, οι οποίοι, για να πραγματοποιηθεί το συγκεκριμένο σχέδιο τους, εκμεταλλεύτηκαν την πολεμική περίοδο και εξόρισαν το 1942, με βάση το υπ' αριθ. 1828 διάταγμα της κρατικής Επιτροπής Άμυνας (29 Μαΐου 1942), τους Έλληνες των περιοχών Κρασνοντάρ και Ροστόβ στις ανατολικές περιοχές της Σιβηρίας. Σύμφωνα με την επίσημη στατιστική της UNKVD στην πρώτη παρτίδα των 1.402 ατόμων εκτοπίστηκαν μαζί με τους ενήλικες και 562 παιδιά ηλικίας έως και 16 ετών.
Οι εκτοπίσεις από τις ίδιες περιοχές συνεχίστηκαν, με βάση άλλα διατάγματα της Κρατικής Επιτροπής Άμυνας, στις δημοκρατίες της κεντρικής Ασίας και το Καζακστάν. Συγκεκριμένα, μόνο από το Κρασνοντάρ εξορίστηκαν 33.565 Έλληνες, σύμφωνα με την αναφορά που έκανε ο υπεύθυνος της UNKVD στην περιοχή Κρασνογιόρσκι Π. Σεμιόνοφ προς τον Μπέρια.
γ) Η επαίσχυντη διαταγή του Στάλιν για τον ξεριζωμό των Ελλήνων της Κριμαίας στο Ουζμπεκιστάν
Δύο χρόνια αργότερα, στις 2 Ιουνίου 1944, ακολούθησε το υπ' αριθ. 5984 διάταγμα της κρατικής Επιτροπής Άμυνας για τον εκτοπισμό των Ελλήνων, αλλά και των Βουλγάρων και Αρμενίων της περιοχής Κριμαίας προς τη Σ.Σ.Δ. του Ουζμπεκιστάν, με την επαίσχυντη κατηγορία της συνεργασίας με τους Γερμανούς.
Το άκρως απόρρητο έγγραφο το υπογράφει ο ίδιος ο Στάλιν με τη ρητή εντολή να γίνει η μετοικεσία όλων σε διάστημα 5 ημερών: «Η μετοίκηση θα λάβει χώρα στο διάστημα μεταξύ 1ης και 5ης Ιουλίου ε.ε.». Πόσο εύκολα αλλάζουν οι σημασίες των λέξεων. Η εξορία βαφτίστηκε μετοικεσία. Στο ίδιο έγγραφο δίνει συγκεκριμένες εντολές στα αρμόδια όργανα των διαφόρων υπουργείων για τη μεταφορά, τη διατροφή, τη στέγαση και τις νέες θέσεις εργασίας των εκτοπιζομένων.
Αναλυτικά το ανωτέρω έγγραφο αναφέρει:
1. Να υποχρεώσει το Υπουργείο Εσωτερικών της CCCP (σύντροφο Μπέρια), συμπληρωματικά της μετοίκησης των Τατάρων της Κριμαίας με απόφαση της κρατικής Επιτροπής Αμύνης Νο. 5859 της 11.06.1944, να μετοικίσει από την περιοχή της αυτόνομης Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Κριμαίας 37.000 ανθρώπους, Βουλγάρους, Έλληνες και Αρμενίους, συνεργούς των Γερμανών.
2. Να σταλούν οι μέτοικοι από την Κριμαία Βούλγαροι,Έλληνες και Αρμένιοι και να διαμοιραστούν στην αγροτική ιδιοκτησία σε βοηθητικές οικονομίες και στις βιομηχανικές επιχειρήσεις των παρακάτω περιοχών και δημοκρατιών: περιοχή Γκούρεβ της Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας του Καζακστάν 7.000 άνθρωποι, περιοχή Σβερτλόβ 10.000 άνθρωποι, περιοχή Μολότωφ 10.000 άνθρωποι, περιοχή Κεμερώφ 6.000 άνθρωποι, Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Μπασκίρ 4.000 άνθρωποι.
3. Η μετοίκηση και εγκατάσταση να λάβει χώρα στα εγκεκριμένα σημεία 2 και 3 της διαταγής της Κρατικής Επιτροπής Αμύνης Νο. 5859. Υποχρεώνει το Υπουργείο Γης της CCCP (συντρ. Σουμπότιν) και το Υπουργείο των Κρατικών Αγροκτημάτων της CCCP (σύντρ. Αντριέγιεφ), το Υπουργείο Βιομηχανίας Κρέατος και Γάλακτος της CCCP (σύντρ. Σουμπότιν), το Υπουργείο Εφοδιασμού της CCCP (σύντρ. Σουμπότιν) και το Υπουργείο των Κρατικών Αγροκτημάτων της CCCP (σύντρ. Λομπάνωφ) να εξασφαλίσουν για τους μετοίκους από την Κριμαία Έλληνες, Βουλγάρους και Αρμενίους την παραλαβή - με απόδειξη παραλαβής- ζώων, καρπών και προϊόντων οικιακής οικονομίας.
4. Υποχρεώνει το Υπουργείο Συγκοινωνιών(σύντρ. Γκαγκάνοβιτς) να οργανώσει τη μεταφορά των για ειδικούς λόγους μετοίκων από την Κριμαία σχηματίζοντας ειδικά στρατιωτικά τρένα σύμφωνα με σχέδιο που έγινε μαζί με το Υπουργείο Εσωτερικών της CCCP.
Ο αριθμός των τρένων, οι στάσεις για φόρτωση καθώς και οι στάσεις προορισμού να γίνουν μετά από αίτηση του Υπουργείου Εσωτερικών. Οι λογαριασμοί για τη μεταφορά να γίνονται σύμφωνα με το τιμολόγιο που ισχύει για τη μεταφορά φυλακισμένων.
5. Υποχρεώνει το Υπουργείο εμπορίου της CCCP (σύντρ. Λιουμπίνωφ) να εξασφαλίσει την καθ'οδόν τροφοδοσία των βαγονιών με τους για ειδικούς λόγους από την Κριμαία μετοίκους, αριθμός ανθρώπων 37.000, σε σχέση με το δελτίο κίνησης των τρένων που καθορίστηκε από το Υπουργείο Μεταφορών και το Υπουργείο Εσωτερικών της CCCP. Να παραχωρήσει το Υπουργείο Εμπορίου για το σκοπό αυτό τρόφιμα σύμφωνα με το παράρτημα Νο 1.
6. Υποχρεώνει τους γραμματείς των Επιτροπών του Πανρωσικου Κομμουνιστικού κόμματος (μπολσεβίκοι) και τους προέδρους των εκτελεστικών επιτροπών: της περιοχής Γκουρέβ, της Δημοκρατίας του Καζακσταν (συντρ. Κρουγκλώφ και Μπουρμάιεφ), της περιοχής Μολότωρ (σύντρ. Γκουσάρωφ και Κοτσέργκιν) και της περιοχής Κεμερώβ (συντρ. Σαζδιοτένκο και Γκογκόσωβ), της περιοχής Σβερλόφ (συντρ. Αντριάνωφ και Νιντοσέκιν), τον γραμματέα της επιτροπής του Κομουνιστικού κόμματος (μπολσεβίκοι) της περιοχής και τον πρόεδρο του Σοβιέτ των Λαϊκών Επιτροπών της Αυτόνομης Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας του Μπασκίρ (συντρ. Ιγνάτιεφ και Βακάτωφ) και επιπλέον τις λαϊκές επιτροπές των ιδιοκτησιών εκείνων που αναλαμβάνουν τους για ειδικούς λόγους μετοίκους, να λάβουν τα μέτρα που προβλέφτηκαν από το σημείο 5 της διαταγής Νο 5859, για την παραλαβή και ατομική εγκατάσταση.
8. Υποχρεώνει το Υπουργείο Προμηθειών της CCCP (σύντρ. Σουμπότιν) να διαθέσει σε εντολή των εκτελεστικών επιτροπών του Γκου-ρέβ, Σβερτνλόφσκ, Μολότωφ, Κεμερώφ και του Κ. Κ. της αυτόνομης Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας του Μπασκίρ, για διανομή στους για ειδικούς λόγους μετοίκους, κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων μηνών από την εγκατάσταση τους (Ιούλιος- Σεπτέμβριος) προϊόντων κάθε μήνα, σε ίσες ομάδες, σύμφωνα με το παράρτημα Λ/ο 2.
Η διανομή τροφίμων στους για ειδικούς λόγους μετοικούντες από τον Ιούλιο έως το Σεπτέμβριο να γίνει χωρίς πληρωμή, υπολογίζοντας τα αγροτικά προϊόντα και τα ζώα που έλαβαν αυτοί στους τόπους της μετοικεσίας.
9. Υποχρεώνει την Ανώτατη Διοίκηση ναπρογραμματίσει τη φόρτωση και αποστολή έως τις 5 Ιουλίου του 1944 στις εκτελεστικές επιτροπές των περιοχών Γκουρέβ, Σβερντλόφ, Κεμερόβ, Μολότωφ και του Σοβιέτ των λαϊκών επιτροπών της αυτόνομης Σ.Σ. Δημοκρατίας του Μπα¬σκίρ, 8 τόνων βενζίνης και στο Υπουργείο Εσωτερικών έως τις 28 Ιουνίου 250 τόννων για την εκτέλεση της επιχείρησης στην Κριμαία εις βάρος όλων των άλλων καταναλωτών.
Στις 24 Ιουνίου 1944 με νέα διαταγή Νο 6100 ο Στάλιν επιτρέπει στο Υπουργείο Εσωτερικών να «μεταφέρει» από την Κριμαία ντόπιους πληθυσμούς τουρκικής, ελληνικής και ιρανικής υπηκοότητας, που κατείχαν ληξιπρόθεσμα τουρκικά, ελληνικά και ιρανικά διαβατήρια στη Δημοκρατία του Ουζμπεκιστάν.
Αν όμως, για τους άλλους λαούς ίσχυαν οι κατηγορίες συνεργασίας με τους Γερμανούς, αυτό δεν ίσχυε για τους Έλληνες. Αντίθετα μάλιστα, όπως δηλώθηκε παραπάνω, κάθε εηηηνικό χωριό της Κριμαίας έχει έναν μεγάλο αριθμό θυμάτων κατά τη διάρκεια του πατριωτικού πολέμου κατά των Γερμανών. Δεν ήσαν, επιπλέον, λίγοι εκείνοι που εκδήλωσαν την ειλικρινή επιθυμία να πάνε εθελοντές στον πόλεμο. Ο συγγραφέας Ανατόλι Πριστάβκιν, αναφερόμενος στην αποκατάσταση των ιστορικών γεγονότων που αποσιωπούνταν μέχρι σήμερα, γράφει για τους Έλληνες της Κριμαίας στο σοβιετικό περιοδικό «Επιχειρήματα και γεγονότα»:
«Ποιος ξέρει για τα βάσανα των Ελλήνων της Κριμαίας, οι οποίοι, μια και το έφερε η κουβέντα, εφοδίαζαν την πολιορκημένη Σεβαστούπολη με νερό και μεταξύ των οποίων δεν υπήρχαν προδότες; Αυτούς τους εξόρισαν στο Καζακστάν και στη Σιβηρία».
Και καλά, όλοι οι άλλοι ήταν προδότες. Με ποια, όμως, ανθρώπινη λογική εξορίστηκαν Έλληνες που παρασημοφορήθηκαν για ηρωικές πράξεις κατά τη διάρκεια του ηρωικού πολέμου;
Εκτός από την εκκαθάριση των Ελλήνων της Κριμαίας, κατά το ίδιο διάστημα, εκτοπίστηκαν άλλοι 8.500 Έηηηνες από τις περιοχές του Ροστόβ και του Κρασνοντάρ. Υπεύθυνος για τις εκτοπίσεις των Ελλήνων του Κρασνοντάρ ήταν ο αναπληρωτής του Μπέρια στρατηγός Σερόφ από το Κερτς και ο λαϊκός επίτροπος Γ. Καρανάτζε, που είχε σταλεί από τη Γεωργία με ειδική διαταγή του Μπέρια. Για τις εκτοπίσεις αυτές έχουν γίνει συγκεκριμένες καταγγελίες από την Κρατική Επιτροπή Άμυνας. Η καταγγελία αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια της επιχείρησης συγκέντρωσης και αποστολής του ελληνικού πληθυσμού είχαν βρεθεί και κατασχεθεί 67 τουφέκια, αυτόματα όπλα και 60 ρεβόλβερ.
δ) Στην έρημο του Καζακστάν
Την ίδια εποχή δηλαδή τον Ιούνιο του 1944 είχαν εκτοπιστεί και από τις δημοκρατίες της Γεωργίας, του Αζερμπαιτζάν και της Αρμενίας 16375 Έλληνες στο Καζακστάν και σε άλλες περιοχές των Σοβιετικών δημοκρατιών.
Μέσα σε μια μέρα, στις 28 Ιουνίου 1944, η επιχείρηση εκτοπισμός είχε τελειώσει με επιτυχία, σύμφωνα με την αναφορά του υπεύθυνου στρατηγού Σερόφ προς τον Μπέρια. Την ίδια εποχή, δηλ. τον Ιούνιο του 1944. είχαν εκτοπιστεί και από τις δημοκρατίες της Γεωργίας, του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας άλΒοι 16.375 ΈλΒηνες στο Καζακστάν και σε άλλες περιοχές των Σοβιετικών Δημοκρατιών.
Το Καζακστάν, σύμφωνα με έκθεση του Φόρειν Όφις, ήταν έρημη περιοχή. Οι λίγοι ιθαγενείς, δύο κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, ζούσαν κάτω από πρωτόγονες συνθήκες. Στο Νότιο Καζακστάν, όπου μεταφέρθηκαν οι περισσότεροι εκτοπισμένοι, το κλίμα ήταν ανθυγιεινό. Καύσωνας το καλοκαίρι και χιονοθύελλες το χειμώνα. Υπήρχε έλλειψη πόσιμου νερού, ενδημικές ελονοσίες, άφθονα κουνούπια, σκνίπες και δηλητηριώδεις μύγες. Οι αρχές εγκατέστησαν τους πρώτους εκτοπισμένους σε απαίσια παραπήγματα, που ονομάζονταν Zemliankas, κατάλληλα μόνο για ζώα. Το ημερήσιο μερίδιο αλευριού ήταν 130 γραμμάρια κατά κεφαλή. Μολονότι δούλευαν στα συλλογικά αγροκτήματα σιταριού και βαμβακιού, δεν πληρώνονταν. Η μόνη αμοιβή τους ήταν ένα άθλιο γεύμα τη μέρα. Αποτέλεσμα των άθλιων συνθηκών ήταν η αυξημένη θνησιμότητα των εξαντλημένων Ελλήνων.
Το 1944 είχαν εκτοπιστεί 8.300 Έλληνες από τις περιοχές Ροστόφ και Κρασνοντάρ, ενώ από τις δημοκρατίες της Γεωργίας, Αζερμπαϊτσάν και Αρμενίας άλλοι 16.375 Έλληνες στο Καζακτσάν και σε διάφορες περιοχές της Ρωσικής Ομοσπονδίας με διαταγή του Μπέρια.
Ο Ν. Μπουκάι δέχεται ότι ο εκτοπισμός του ελληνικού πληθυσμού έγινε με απόφαση του Στάλιν, για να εκτονώσει τάχα την εθνικιστική ένταση στον Β. Καύκασο και την Κριμαία και να απομακρύνει τους εκπροσώπους των διαφόρων εθνοτήτων από τις παραμεθόριες περιοχές. Στα ¬πίσημα έγγραφα δεν υπάρχει ούτε ένα στοιχείο που να αποδεικνύει κάποια αντεπαναστατική δράση των Ελλήνων, όπως δεν υπάρχουν και στοιχεία για σχέσεις με ξένα κέντρα που εργάζονταν για λογαριασμό της Γερμανίας.
Πόσο πλαστές και προκλητικές ήταν όλες οι κατηγορίες των σταλινικών εις βάρος των Ελλήνων φαίνεται από το γεγονός της συνέχισης των εκτοπίσεων και μετά το τέλος του πολέμου και τη συντριβή του Γ Ράιχ.
Στις μέρες μας, όπου στην πρώην Σοβιετικής Ένωσης η λογική της μισής αλήθειας νικήθηκε και πολλά ιστορικά γεγονότα αναθεωρούνται και ξαναγράφονται από την αρχή, πιστεύω ότι πολύ σύντομα θα λάμψει η αλήθεια και θα αποδειχθεί η μεγάλη προσφορά του ελληνικού στοιχείου σε όλους τους τομείς.
Στην πρόσφατη εισήγηση του στο Συνέδριο του Πανσοβιετικού Συνδέσμου Ελλήνων, που πραγματοποιήθηκε στις 22-23 Μαΐου 1990 στη Μόσχα, ο ελληνικής καταγωγής δήμαρχος της Μόσχας Γαβριήλ Ποπόφ μεταξύ άλλων τόνισε ότι:
«Οι Έλληνες, όπως και οι άλλοι λαοί, πήραν ενεργό μέρος στην Επανάσταση του 1917, στο επαναστατικό κίνημα, σ' αυτό το τεράστιο πείραμα, τα αποτελέσματα του ο¬ποίου δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε ακόμη στις μέρες μας... Η πρώτη γυναίκα οδηγός τρακτέρ στη Σοβιετική Ένωση ήταν η Ελληνίδα Πάσα Αγγελίνα. Ο πρώτος άνθρωπος, που πάτησε στον Βόρειο Πόλο ήταν ο Έλληνας Iβάν Παπάνιν. ο πρώτος, που πέταξε με υπερηχητικό αεροπλάνο ήταν ο Έλληνας Γρηγόρης Κοκκινάκης. Όμως, από την άλλη, χιλιάδες, δεκάδες χιλιάδες Έλληνες πέθαναν από την πείνα τα χρόνια της κολλεκτιβοποίησης, διώχθηκαν, φυλακίστηκαν, έπεσαν θύματα των παρανομιών του Μπέρια. ΓΓ αυτό μπορούμε να πούμε τα εξής: «Όσα πέρασε όλη η χώρα τα περάσαμε και εμείς. Δυστυχώς, όμως, το τίμημα για τους Έλληνες ήταν πολύ βαρύ"».
ε) Νέες εκτοπίσεις Ελλήνων του Ευξείνου στην κόλαση του Καζακστάν
Το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου στην Ελλάδα το 1949, η ήττα των αριστερών και η αναγκαστική ως ένα σημείο φυγή του δημοκρατικού στρατού και των συνεργατών του στις σοσιαλιστικές χώρες και ιδιαίτερα στη Σοβιετική Ένωση ήταν μια λογικοφανής αφορμή για τον Στάλιν και τους συνεργάτες του να ολοκληρώσει το σατανικό σχέδιο εκτοπισμού των Ελλήνων της Μαύρης θάλασσας. Στις 29 Μαΐου (14 Ιουνίου) 1949 ο Μπέρια με έγκριση των Στάλιν, Μολότωφ, Καγκάνοβιτς κ.ά. έδωσε εντολές να εκτοπιστούν χωρίς εξαιρέσεις μαζικά οι Έλληνες των σοβιετικών ακτών του Ευξείνου πόντου στις στέπες του Καζακστάν "περιφρονώντας έτσι τις υπηρεσίες που πρόσφεραν στο Κόμμα και τη Σοβιετική Ένωση. Με συνοδεία τμημάτων του στρατού και της Ασφαλείας στριμώχθηκαν μέσα σε κλειστα φορτηγά τρένα, ειδικά για μεταφορά ζώων, μάλιστα με δικά τους έξοδα, χωρίς να ξέρουν τον τόπο προορισμού των".
Πολύ παραστατική είναι η δραματική αφήγηση του γιατρού Π. Μπουμπουρίδη από το Σοχούμ για τα μέτρα εκτόπισης που πήραν οι σταλινικές αρχές.
«Στις 13 με 14 Ιουνίου 1949, στις 9 η ώρα τη νύχτα, χτύπησαν οι άνθρωποι της ΕΝ ΓΚΑ ΒΕ ΝΤΕ. Εξοριζόμαστε σε μακρινές περιοχές της Σοβιετικής Ένωσης. Στην ερώτηση μας για ποιο λόγο, δεν μας απάντησαν. Βούιζε η πόλη, ούρλιαζαν τα σκυλιά. Στις πόρτες των πο¬ντίων περίμεναν τα φορτηγά αυτοκίνητα να τους πάρουν. Έκλαιγαν τα παιδιά και οι μανάδες. Έκλαιγαν οι γείτονες που τους έδιωχναν να μη μας βοηθήσουν».
Η μαρτυρία του κ. Π. Μπουμπουρίδη επιβεβαιώνεται από μια έκθεση- καταγγελία, που υπάρχει στα αρχεία του Αγγλικού Υπουργείου Εξωτερικών για τους εκτοπισμούς των Ελλήνων του Καυκάσου. Συγκεκριμένα, η έκθεση αναφέρει ότι στις 14 Ιουνίου του 1949, ολόκληρος ο Ελληνισμός του Καυκάσου ξεσπιτώθηκε χαράματα και μεταφέρθηκε με αγροτικά φορτηγά στο Νότιο Καζακστάν και σ' άλλα μέρη της Κεντρικής Ασίας. Στους εκτοπισμένους δόθηκαν μόνο λίγα ηεπτά διορία να μαζέψουν τα απαραίτητα που θα μπορούσαν να πάρουν μαζί τους.
Το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών διαμαρτυρήθηκε για τον εκτοπισμό των Ελλήνων. Στις 24 Ιουνίου 1949 επιδόθηκε η επίσημη διαμαρτυρία μέσω του Έλληνα διπλωματικού ακολούθου της Μόσχας στο Σοβιετικό Υπουργείο των Εξωτερικών, το οποίο όμως δεν έδωσε καμία απάντηση (Δήλωση 2).
Στις 12 Οκτωβρίου 1949 το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών εξέφρασε τη "βαθιά του ανησυχία" στο σοβιετικό διπλωματικό ακόλουθο στην Αθήνα για τον εκτοπισμό των 17.000 Ελλήνων της Γεωργίας (Δήλωση 1) κάτω από στρατιωτική συνοδεία παραβιάζοντας τη συμφωνία των Η.Ε. για τη γενοκτονία και τα ανθρώπινα δικαιώματα (Δήλωση 3).
Για να νομιμοποιήσουν τον εκτοπισμό, ώστε αργότερα να μην έχουν συνέπειες, μηχανεύ τηκαν τον όρο "εθελοντική αναχώρηση". Οι Έλληνες υπό την απειλή βίας αναγκάστηκαν να υπογράψουν τις δηλώσεις της αστυνομίας. Συνολικά εκτοπίστηκαν από τις παραλίες της Μαύρης θάλασσας 41.618 άτομα μόνο στις περιοχές της Κεντρικής Ασίας.
Ο Σύλλογος των εκ Ρωσίας Ελλήνων στην Αθήνα, του οποίου πρόεδρος ήταν ο Ελευθέριος Παυλίδης, βαθύς γνώστης των προβλημάτων επειδή χρημάτισε πρόεδρος της ελληνικής κοινότητας Οδησσού το 1917-1921 αλλά και βουλευτής του ελληνικού κοινοβουλίου, διαμαρτυρή¬θηκε έντονα, όταν πληροφορήθηκε μέσω του τελευταίου τα γενοκτονικά μέτρα των σοβιετικών αρχών εις βάρος των Ελλήνων. Σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας που οργανώθηκε από το Σύλλογο στις 19 Ιουλίου 1949 στην Αθήνα και συμμετείχαν κυρίως πρόσφυγες εκ Ρωσίας που ανησυχούσαν για τη μοίρα των συγγενών τους στη Σοβιετική Ένωση, το διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου των εκ Ρωσίας Ελλήνων υιοθέτησε τις παρακάτω αποφάσεις:
1. Να ενεργήσει δραστικά απέναντι στα σκληρά μέτρα της μαζικής απέλασης, τα οποία μόνον ανελεύθερα κράτη εφαρμόζουν.
2. Να απαιτήσει από τις σοβιετικές αρχές να σταματήσουν την καταπίεση και την απέλαση των Ελλήνων, αθώων πολιτών, οι οποίοι μόνιμα μάχονται για την επιβίωση τους και δεν έχουν διαπράξει αδικήματα, εκτός αν είναι έγκλημα γι' αυτούς να είναι Έλληνες.
3. Να παρακαλέσει τους ξένους συμμάχους της Ελλάδας, τις κυβερνήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και της Μεγάλης Βρετανίας να παρέμβουν για χάρη των Ελλήνων της Ρωσίας, οι οποίοι καταπιέζονται και δεν μπορούν υπό τις παρούσες συνθήκες να εγκαταλείψουν τη Σοβιε-τική Ένωση για την Ελλάδα.
4. Να απευθυνθεί στην ελληνική κυβέρνηση για την προστασία των Ελλήνων της Σοβιετικής Ένωσης.
5. Να επιδώσει την απόφαση του Δ. Συμβουλίου στον πρωθυπουργό, στον υπουργό των Εξωτερικών, στους αρχηγούς των κομμάτων, στις πρεσβείες των ΗΠΑ, της Μεγάλης Βρετανίας και της Σοβιετικής Ένωσης.
6, Να στείλει τηλεγράφημα στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, ζητώντας την παρέμβαση του για χάρη των Ελλήνων της Σοβιετικής Ένωσης.
στ) Οι σταλινικές εκτοπίσεις των Ελλήνων συνεχίζονται. Η γενοκτονία ολοκληρώνεται
Οι εκτοπίσεις δε σταμάτησαν το 1949. Στις 10 Αυγούστου 1951 το Συμβούλιο Υπουργών του Κ.Κ. της Σοβιετικής Ένωσης αποφασίζει, με πρόταση του Στάλιν, ο οποίος και υπογράφει το άκρως απόρρητο έγγραφο, να εκτοπιστούν από την περιοχή της Γεωργίας οι Έλληνες, οι Τούρκοι και οι Ντασνάκοι (Αρμένιοι), που σύμφωνα με τα διατάγματα Νο 2214-856/29.5.1949 και Νο 727-269/21.5.1950 απουσίαζαν από τον τόπο διαμονής τους, όταν είχαν γίνει εκείνες οι καθορισμένες ομαδικές εκτοπίσεις. Η επιχείρηση πέτυχε με τη σύλληψη 69 ατόμων.
ζ) Μαρτυρίες για τη γενοκτονία
Ο καθηγητής του Ινστιτούτου Μαρξισμού-Λενινισμού της Μόσχας Γκ. Τραπέζνικοφ, θέλοντας να ερμηνεύσει τις σταλινικές θηριωδίες εις βάρος των Ελλήνων, δέχεται ως μια από τις αιτιολογίες των γενοκτονικών μέτρων την οικονομική απληστία των σταλινικών:
"Εμείς οι Έλληνες είμαστε από τα μεγάλα θύματα της ιστορίας της Ρωσίας. Φίλεργοι, συνεργαζόμαστε όχι με κανένα "ξένο κέντρο" αλλά με όλους τους Έλληνες της διασποράς. Σε όλες τις γωνιές του κόσμου δημιουργήσαμε πλούτη, περιουσίες. ΓΓ αυτό μας καταδίωξαν οι εχθροί μας, για να μας τα αφαιρέσουν. Μόνο στη Μόσχα μας πήρανε δεκάδες ωραία κτίρια που ανήκαν σε Έλληνες. Από αυτά και μόνο ζημιωθήκαμε 12 εκατομ. χρυσά ρούβλια."
"Κατά τη διάρκεια των εκτοπίσεων ένας μεγάλος αριθμός ηλικιωμένων και παιδιών πέθαναν κάτω από άθλιες συνθήκες που τους επιφύλαξε η πικρή μοίρα της υποχρεωτικής μετανάστευσης σε ασυνήθιστες συνθήκες διαπεραστικού ηπειρωτικού κλίματος χωρίς χειμωνιάτικη ενδυμασία"
Ένα από τα θύματα της σταλινικής πολιτικής περιγράφει με ωμό ρεαλισμό τις σκηνές φρίκης της πρώτης περιόδου στους νέους τόπους εγκατάστασης:
"Εκατοντάδες τάφοι με ξύλινους σταυρούς (αν ακόμη βρίσκονται) θα σας δείχνουν τη διαδρομή από τον ζεστό τόπο μας ως την έρημο της Μέσης Ασίας και τα άγνωστα μέρη της δυτικής Σιβηρίας. Δεν ξεχνιούνται τα δυστυχισμένα θύματα της δυσεντερίας, οστρακιάς, τύφου και της φοβερής λέξης "περιορισμός" στους νέους τόπους εγκατάστασης. Και ξανά δυσβάσταχτη εργασία, αξιοποίηση χέρσων εκτάσεων, πάλι χτίσιμο κατοικιών, καυτός ήλιος και θάνατος χιλιάδων συγγενών, γερόντων και παιδιών".
Το δράμα των Ελλήνων συγκίνησε και προβλημάτισε πολύ τον μεγάλο Ρώσο αντισταλινικό λογοτέχνη Α. Σολτζενίτσιν, ο οποίος στο μυθιστόρημά του "Αρχιπέλαγος Γκουλαγκ", κάνει αναφορά και στους εκτοπισμένους Έλληνες.
Είναι αλήθεια ότι η πολιτικοϊστορική γενοκτονία προξένησε όχι μόνο υλική αλλά κυρίως ηθική ζημιά στα αμέτρητα θύματα της, με αποτέλεσμα σήμερα πολλοί μάρτυρες αυτών των αδικιών να μην αντέχουν την αβεβαιότητα του μέλλοντος. Να συμπεριφέρονται αφύσικα. Αυτό το βλέπουμε και εμείς στη συμπεριφορά ορισμένων Ελληνοποντίων που ήρθαν αναγκαστικά τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα.
Η ανεγκέφαλη πολιτική της ληστείας, των διώξεων, των εκτοπίσεων και των δολοφονιών είχε γίνει αιτία, ώστε να δοθεί ένα σοβαρό χτύπημα στη φιλία των λαών, γεγονός που το ζούμε στις μέρες μας.
η) Το τέλος του μαρτυρίου
Στις 17 Σεπτεμβρίου 1955 ψηφίστηκε από το Ανώτατο Σοβιέτ το διάταγμα "Για αμνηστία των σοβιετικών πολιτών, που συνεργάστηκαν με τις κατοχικές δυνάμεις την περίοδο του μεγάλου πατριωτικού πολέμου 1941-1945". Παρά την πλαστή κατηγορία οι Έλληνες και οι άλλες εθνότητες ζήτησαν αμέσως να εφαρμοστεί και στην περίπτωση τους το διάταγμα αυτό, ώστε να μπορούν να επιστρέφουν στις εστίες τους.
Στις 7 Μαρτίου 1956, ο υπουργός Ν. Ντουντάροφ και τα μέλη της επιτροπής που ορίστηκαν για την κατάργηση των περιορισμών έστειλαν ένα υπόμνημα στην Κ.Ε. του Κ.Κ.Σ.Ε., όπου μεταξύ άλλων ανέφεραν και τα παρακάτω:
«Σύμφωνα με το υπ' αριθμ. 5984 διάταγμα της Κρατικής Επιτροπής Άμυνας από τις 2 Ιουνίου 1944 είχαν εκτοπιστεί από την Κριμαία οι συνεργάτες των Γερμανών γερμανικής, ελληνικής, βουλγαρικής και αρμενικής εθνικότητας... Στα κομματικά και σοβιετικά όργανα καταφτάνουν αιτήσεις που ζητούν την κατάργηση των εις βάρος τους περιορισμών, λόγω της ψήφισης στις 17 Σεπτεμβρίου 1955 από το Ανώτατο Σοβιέτ διατάγματος: "Για την αμνηστία των σοβιετικών πολιτών που συνεργάστηκαν με τις κατοχικές δυνάμεις κατά την περίοδο του μεγάλου πατριωτικού πολέμου 1941-1945".
Για το υπόμνημα αυτό το Ανώτατο Σοβιέτ πήρε στις 27 Μαρτίου 1956 την απόφαση:
1. Να εφαρμοστεί και στην περίπτωση των Ελλήνων, Βουλγάρων και Αρμενίων που εκτοπίστηκαν από την Κριμαία το 1944 το διάταγμα του Ανώτατου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ από τις 17 Σεπτεμβρίου 1955..., να αρθούν οι περιορισμοί για τη μετακίνηση τους από τους τόπους εγκατάστασης και να απαλλαγούν από τη διοικητική επιτήρηση των οργάνων του Υπουργείου Εσωτερικών.
2. Να οριστεί ότι οι απαλλαγμένοι από τους περιορισμούς Έλληνες, Βούλγαροι και Αρμένιοι και τα μέλη των οικογενειών τους μπορούν να κατοικούν σε οποιοδήποτε σημείο της χώρας εκτός από την περιοχή της Κριμαίας.
Η απαγόρευση, όπως φαίνεται, ίσχυε μόνο για την περιοχή της Κριμαίας, γιατί στις άλλες περιοχές οι Έλληνες εκμεταλλευόμενοι το διάταγμα αυτό, μετά από αίτηση τους άρχισαν να επιστρέφουν στις εστίες τους. Στις γενέτειρες τους το «γεμάτο περιπέτειες» ταξίδι της Ιθάκης συνεχίζεται. Όλοι τους βρήκαν τα σπίτια τους κατειλημμένα και τις περιουσίες τους εξαφανισμένες. Όπως δείχνουν κάποια επίσημα έγγραφα, πολλά από τα σπίτια είχαν παραχωρηθεί στις οικονομικές υπηρεσίες. Τα πιο ωραία τα πήραν για προσωπική τους χρήση ηγετικά στελέχη της Ε.Σ.Σ.Δ. της Αμπχαζίας.
θ) Ανυπολόγιστες οι υλικές και ηθικές ζημίες
Οι περιουσίες των Ελλήνων και τα περισσότερα σπίτια παραχωρήθηκαν δωρεάν, για παράδειγμα στην περιοχή Σοχούμ στους Γεωργιανούς κατοίκους των γύρω περιοχών, για να εξασφαλιστεί η πληθυσμιακή τους υπεροχή στην περιοχή της Αμπχαζίας, με σκοπό να μπορέσουν να αφο¬μοιώσουν μελλοντικά τον πληθυσμό της περιοχής και να θέσουν τέλος στην Αμπχαζική αυτονομία. Οι σημερινές εθνικές αναταραχές σ' αυτόν τον ευαίσθητο γεωγραφικό χώρο, οι συγκρούσεις των Γεωργιανών με τους Αμπχαζίους, επιβεβαιώνουν την ύπαρξη αυτού του παλαιού σοβινι- στικού σχεδίου.
Σε έρευνα που έγινε για τις περιουσίες και την αποζημίωση των Ελλήνων ο προϊστάμενος του υπουργείου Εσωτερικών της ΕΣΣΔ σε αναφορά του σημειώνει ότι:
"Στην όλη επιχείρηση δεν είχαν τηρηθεί πάντα οι ηθικοί κανόνες. Τα σπίτια των Ελλήνων είχαν εκτιμηθεί σε πολύ χαμηλές τιμές και είχαν αποκτηθεί για προσωπική χρήση από κομματικά και σοβιετικά στελέχη. Συγκεκριμένα από το δήμαρχο της πόλης Γκουνταούτ Άκτιγια, το γραμματέα της κομματικής οργάνωσης του Σοχούμ Κακούριγια, τον υποδιευθυντή του υπουργείου Κρατικής Ασφάλειας Μαλάκιγια και άλλους".
Η σοβιετική κυβέρνηση, παρά τη ρητή διαταγή του νόμου, που η ίδια ψήφισε για την αποζημίωση των ελληνικών περιουσιών, δεν πλήρωσε μέχρι σήμερα στους περισσότερους ούτε την εξευτελιστική τιμή της περιουσίας, που μόνη της καθόρισε, με τη δικαιολογία ότι δεν υπάρχουν χρήματα. Έτσι το πρόβλημα των δεσμευμένων περιουσιών συνεχίζει να παραμένει ανοιχτό ακόμη και σήμερα και είναι ένας από τους κυριότερους λόγους που έμειναν μερικές χιλιάδες Ελλήνων στους τόπους εξορίας τους. Ένα μεγάλο, επίσης, μέρος τους διασκορπίστηκε σε όλες τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες .
πηγη e-istoria.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου